Davart il vocabulari

NOSSA FOTOTECA

Balamburtg ils onns 1940(Fotografia: Perscrutaziun Chasa purila)

En general

Il DRG documentescha la lingua rumantscha dal Grischun a partir da las emprimas ovras scrittas dal 16avel tschientaner

Fundaziun

Sin la fotografia è da vesair Robert de Planta.
Funtauna: Graphische Sammlung, Schweizerische Nationalbibliothek Bern.
Cun fundar l’onn 1904 il vocabulari dialectal DRG realiseschan la Societad Retorumantscha a Cuira e l’indogermanist Robert de Planta in project cuminaivel: registrar il stgazi linguistic dal Grischun rumantsch, preschentar ed explitgar l’entir stgazi da pleds da tut ils dialects da la lingua materna periclitada.

Format, repartiziun dals toms

Il DRG cumpara en il format A4 cun cuverta da glin. A la fin da mintga tom sa chattan ils indices detagliads che han sco part centrala il cumpendi d’istorgia linguistica (suns, morfologia, sintaxa, furmaziun dals pleds, lexicologia, caracteristica e structuraziun dal rumantsch).

Rimnada dal material

Il stgazi da pleds e l’inventari fonetic d’ina part represchentativa da las 130 vischnancas rumantschas dal Grischun da lezza giada vegnan registrads sistematicamain cun agid da correspundents ed acziuns da questiunari. Ils emprims redacturs Florian Melcher e Chasper Pult cuntinueschan l’activitad da collecziunar e sistematisar, iniziada da Robert de Planta. Ultra da quai entschaivan els ad excerpar tut ils geners da la litteratura stampada (dapi il 1560) ed en manuscrit.

Publicaziun

Il 1939 cumpara l’emprim fascichel dal DRG e gia sa fan valair ils effects dal DRG sin la vita linguistica e sin la conscienza dals Grischuns rumantschs. Il moviment linguistic profita pli e pli da l’Institut dal DRG sco post da documentaziun ed infurmaziun per la lavur da promoziun da la lingua: per l’elavuraziun da vocabularis regiunals e grammaticas, per la creaziun da novaziuns linguisticas (neologissems) euv. L’onn 1956 daventa Andrea Schorta l’emprim chauredactur dal DRG.

Cuntegn

Il pled entaifer la construcziun da la lingua pledada e scritta, sia muntada e ses diever, la morfologia, ils derivats e las cumposiziuns. Quai furma il coc dals artitgels lexicografics davart la cultura materiala, en ils quals era locuziuns e proverbis, engiavineras e versets han lur plaz. Ils artitgels pli vasts dal DRG valan sco vairas monografias davart la relaziun specifica dal pled e da la chaussa.

Il DRG enciclopedic sa basa sin il diever da la lingua viventa, sin funtaunas scrittas veglias e novas. El daventa l’inventari cumplet da la lingua e cultura alpina rumantscha. La vita tradiziunala ed il mintgadi puril sa mussan en il spievel da l’expressiun linguistica.

Utilisaders

Tar ils utilisaders dal DRG tutgan scienziads da las pli differentas spartas, il romanist ed il dialectolog tant sco l’istoricher da cultura e l’etnolog. Era la scienza istorica generala, l’istorgia da l’economia, da la giurisprudenza e da la medischina pon sa servir dal ritg material da funtauna dal DRG.